این مغلطه همچنین با نام Fallacy of Composition شناخته میشود.

شرح مغلطه

مغلطه ترکیب در یک استدلال زمانی رخ میدهد که درستی حکمی در ارتباط با یک کل مبتنی بر درستی آن حکم در ارتباط با اجزاء آن کل باشد و انتقال مشروع آن حکم از اجزاء به کل میسر نباشد. به عبارت دیگر هنگامی این مغلطه رخ میدهد که شخصی مدعی درستی گزاره ای در مورد اجزاء یک کل شود، و سپس نتیجه بگیرد که آن گزاره در مورد خود آن کل نیز صدق میکند.

الگوی کلی که این مغلطه بصورت زیر است

1- گفته میشود که ادعای C در مورد تمام اجزای یک کل مانند W درست است

2- نتیجه گرفته میشود که ادعای W نیز درست است

دلیل مغالطه بودن

دلیل مغالطه آمیز بودن «مغلطه ترکیب» این است که گاهی در کنار هم قرار گرفتن اجزاء یعنی ترکیب شدن آنها با یکدیگر، چینش و کنش و واکنش آنها نسبت به یکدیگر و ارتباطشان سبب بوجود آمدن خواصی میشود که با خواص تک تک اعضا متفاوت است. نمونه روشن برای این قضیه نمک است که از کلر و سدیم که هردو سمی هستند بوجود آمده است اما سمی نیست و خوراکی است. همچنین یک تیم فوتبال که از بهترین بازیکنان دنیا تشکیل شده است لزوماً تیم فوتبال خوبی نیست، چون ممکن است بازیکنان با یکدیگر هماهنگی نداشته باشند و یا مصدوم باشند.

البته روشن است که در برخی موارد این انتقال حکم از جزء به کل میتواند معتبر باشد، برای نمونه به موارد زیر توجه کنید:

اجزاء این ساختمان آجری هستند، پس کل این ساختمان آجری است

ساعت من از اتم ساخته شده است، اتم جرم دارد، پس ساعت من جرم دارد

هر سی سی از این لیوان شیر فاسد است، بنابر این کل شیر درون این لیوان فاسد است

لذا روشن است که ترکیب یک مغلطه رسمی نیست بلکه یک مغلطه غیر رسمی است با نگاه کردن به ساختار یک استدلال و کشف اینکه یک ترکیب است نمیتوان حکم داد که این استدلال مغالطه آمیز است بلکه باید به انتقال حکم نگاه کرد و دید که آیا این انتقال معتبر است یا نه و این تصمیم گیری زمانی میتواند انجام گیرد که دانش کلی نسبت به وضعیت و اجزاء و خواص آنها وجود داشته باشد. در استدلال اغلب این بار بر گردن کسی است که استدلال حاوی ترکیب را مطرح کرده است نه منتقد.

چگونه با این مغالطه روبرو شویم؟

بهترین راه برای روبرو شدن با شخص مغالط این است که برای او توضیح دهیم کل همواره لزوماً همان خواصی که اجزاء دارند را از خود بروز نمیدهند و اگرچه ممکن است نتیجه گیری این استدلال درست باشد ولی شیوه استدلال مناسب نیست و باید دلایل دیگری برای اثبات حکم اقامه شود.

معمولاً میتوان این مغالطه را با چند مثال آشکار و ساده به شخص مغالط تفهیم کرد، برای نمونه میتوان انتظار داشت مثال 7 و 10 را هر آدمی با هر میزان هوش درک کند.

مثال

1-

سودابه- من معتقدم جهان دارای علت است.

کاوه- چرا به چنین چیزی باور داری؟

سودابه- چون هر چیزی که در جهان است دارای علت است.

2-

کاوه- نمک یک ماده سمی است و از خوردن آن باید خود داری کرد.

سودابه- چرا؟

کاوه- چون نمک مرکب از سدیم و کلر است و این هردو سمی هستند

3-

سودابه- تیم ملی فوتبال ایران تیم بسیار حرفه ای و خوبیست.

کاوه- چرا؟

سودابه- چون تک تک بازیکنان این تیم از بهترین بازیکنان جهان هستند.

4-

کاوه- به نظر من گربه یک جانور نامرئی است

سودابه- چرا اینطور فکر میکنی؟

کاوه- چون گربه از اتم تشکیل شده است و اتم نامرئیست.

5-

سودابه- چرا برای من آبگوشت و سوپ جو سفارش دادی؟

کاوه- چون من میدانم هردو اینها را دوست داری، پس اگر در کنار هم باشند هم خوشت خواهد آمد

6-

کاوه- در کشور ما قطارها چند برابر خودروهای معمولی سوخت مصرف میکنند.

سودابه- از کجا چنین چیزی معلوم است؟

کاوه- چون یک قطار بیش از یک خودرو سوخت مصرف میکند.

7-

سودابه- من تصمیم گرفتم آن دامن قرمز و بلوز آبی و کفش سیاهم را برای میهمانی امشب بپوشم

کاوه- فکر نمیکنی لباس شصت رنگ بپوشی بی ریخت خواهد بود؟

سودابه- تو خودت به من گفته بودی که از آن دامن و آن پیراهنم را خیلی دوست داری و آن کفش را هم خودت برایم خریده ای حالا چه شده است که نظرت عوض شده؟

8-

کاوه- من هم تو و هم دوست دختر قبلیم را خیلی دوست دارم!

سودابه- خوب؟

کاوه- به همین دلیل فکر میکنم اگر هر سه ما در یکجا زندگی کنیم خیلی خوب خواهد شد.

9-

سودابه- من فکر نمیکنم رقصیدن در اسلام حرام باشد

کاوه-چطور مگه؟

سودابه- چون چرخاندن سر و تکان دادن دست و عقب و جلو گذاشتن پا در اسلام جرم نیست، مگر رقصیدن چیزی غیر از انجام دادن همزمان همه این کارهاست؟

10-

کاوه- من فکر میکنم هر کسی حق دارد به بینی دیگران مشت بزند

سودابه- چطور؟

کاوه- چون هر کسی حق دارد دستش را در هوا به سرعت حرکت دهد، و هر کسی حق دارد به هر کس دیگری نزدیک شود، بنابر این اشکالی ندارد اگر کسی به کسی نزدیک شود و دستش را سریع تکان بدهد.

برای مطالعه بیشتر

1- فالاسی فایلز

http://www.fallacyfiles.org/composit.html

2- ویکیپدیا

http://en.wikipedia.org/wiki/Fallacy_of_composition

3- Critical Thinking, An introduction to the Basic Skills, Fourth edition, William Hughes & Johnathan Lavery,Broadview Press, 2004, Page 155.

4- Attacking Faulty Reasoning, T. Edward Damer, Fourth Edition, Wadsworth Thomson Learning, 2001,Belmont CA, Page 112.

5- A Concise Introduction to Logic, Patrick J.Hurley, 7th Edition, Page 167.

6- Win every argument,Continuum International Publishing Group (November 2007), Madsen Pirie, Page 31.